Wszystko, co musisz wiedzieć o drzewkach bonsai
Bonsai to doskonały wybór dla każdego, kto lubi ogrodnictwo. Są świetnym sposobem na zrealizowanie swojej kreatywności z wykorzystaniem roślin. Pozwalają na stworzenie swojego własnego i niepowtarzalnego projektu.
Co to jest bonsai?
Bonsai nie jest gatunkiem rośliny, a jedynie samą formą hodowania pewnych określonych rodzajów drzewek w miniaturowej formie. Karłowate wersje bonsai wyglądają dokładnie tak jak ich odpowiedniki w dorosłej rozbudowanej postaci. Taki stan osiąga się dzięki odpowiedniej pielęgnacji roślin. Idea miniaturyzacji drzewek wywodzi się z kultury japońskiej i rozwinęła się już około XII wieku. Nazwa bonsai oznacza: „bon” – donica, a „sai” – roślina.
Z jakich gatunków roślin można zrobić drzewko bonsai?
Miniaturowe drzewko można wyhodować z wielu gatunków roślin m.in.:
- Fikus beniamina (Ficus benjamina)
- Wiąz drobnolistny (Ulmus parviflora)
- Grubosz/ drzewko szczęścia (Crassula)
- Karmona drobnolistna (Carmona retusa)
- Sageretia (Sageretia)
- Kosodrzewina (Pinus mugo)
- Mirt pospolity (Myrtus communis)
- Zastrzalin wielkolistny (Podocarpus macrophyllus)
- Drzewko oliwne (Olea europaea)
Również kwitnące rośliny nadają się na miniaturowe drzewka m.in.:
- gardenia jaśminowata (Gardenia jasminoides)
- Azalia / różanecznik (Rhododendron)
- kamelia (Camelia),
- glicynia (Wisteria)
- bugenwilla (Bougainvillea)
Zobacz też: Jakie właściwości ma kawa zbożowa?
Podłoże do bonsai
Różne gatunki roślin będą wymagały różnego podłoża w zależności od poziomu wilgoci, który potrzebuje konkretne drzewko. Wspólną cechą dla wszystkich bonsai będzie wymóg dobrej retencji wody i dobre napowietrzenie ziemi.
Trzeba również zadbać o odpowiednią strukturę podłoża i tzw. drenaż. Woda powinna być odprowadzana szybko na dno doniczki poprzez systemy drobnych otworów. Podłoże nie powinno być nadmiernie zbite i zatrzymywać wody. Korzenie bonsai nie lubią przebywania w wilgoci.
Popularne składniki podłoża:
- lawa wulkaniczna i pumeks,
- żwir drobnoziarnisty,
- japońska glina – akadama,
- keramzyt – kruszywo wypalane z gliny,
- torf.
W sklepach można kupić również gotowe mieszkanki podłoża do bonsai przeznaczone dla drzewek iglastych, liściastych i kwiatów.
Przycinanie drzewka bonsai
Do przycinania drzewek najlepiej zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia ze specjalistycznych sklepów ogrodniczych. Mamy wtedy pewność, że nie uszkodzimy nadmiernie rośliny w miejscu jej cięcia. Nie zaleca się urywania ani wykręcania gałązek.
Na początek najlepiej przycinać po małym kawałku, tak aby nabrać wprawy. Miejsce odcięcia trzeba zabezpieczyć przed infekcją, smarując ją odpowiednim preparatem. Można do tego wykorzystać również węgiel drzewny.
Najpopularniejsze kształty bonsai to:
- chokkan – tradycyjny prosty bonsai, bez formowanego kształtu, rozwijający się w pionie,
- bankan – pień jest skręcony, ma jedno zgięcie, powyżej niego roślina nadal rośnie w górę,
- sekijjoju – bonsai z systemem korzeniowym wystającym ponad podłoże, roślina wygląda, jakby nie była zanurzona w glebie,
- kengai – roślina skierowana w dół, jej gałęzie nie rozwijają się pionowo, bardziej przypomina rośliny pnące jak bluszczu,
- yose-uye – kilka drzewek w jednej doniczce.
Odpowiednie doniczki
Doniczki i podstawki do drzewek są zwykle płaskie i podłużne. Nie trzeba martwić się o miejsce dla korzeni, bonsai świetnie rośnie właśnie na niewysokich podstawkach. Dopiero gdy system korzeniowy będzie zbyt zbity, można zmienić doniczkę na większą.
Lepiej niż plastikowe sprawdzą się doniczki ceramiczne i gliniane. Nie tylko dodadzą urody drzewku, ale także wytrzymają napór mocnego systemu korzeniowego bonsai i nie pękną.
Pielęgnacja drzewka
Wbrew pozorom dbanie o drzewko bonsai nie jest szczególnie skomplikowane. Wystarczy zadbać odpowiednio o:
- Nasłonecznienie: bonsai lubi dużo światła, szczególnie jego tropikalne wersje. Warto postawić go przy południowym oknie. W zimie może być konieczna doświetlająca lampa, bo drzewka potrzebują ok. 8-10 godzin nasłonecznienia na dobę. Latem można postawić je na balonie lub w ogrodzie.
- Temperaturę: większość gatunków bonsai lubi temperaturę pokojową lub wyższą, są jednak takie, które najlepiej rosną w przedziale 10-15 C, warto dobrze zapoznać się ze specyfiką konkretnego gatunku.
- Wilgotność powietrza: bonsai nie lubi suchego powietrza. Utrzymanie odpowiedniego poziomu wilgoci może być trudne przy włączonym ogrzewaniu lub klimatyzacji. Pomocne będzie spryskiwanie drzewka wodą. Jeśli jest taka możliwość, można postawić doniczkę w pomieszczeniu z nawilżaczem powietrza.
- Nawożenie: bonsai wymaga regularnego nawożenia. Jego system korzeniowy ma niezwykle mało miejsca, co sprawia, że możliwości pobrania składników odżywczych z gleby są ograniczone. Drzewko potrzebuje dodatkowych składników w postaci nawozów z azotem, fosforem i potasem – w różnych proporcjach w zależności od gatunku.
Czy bonsai trzeba podlewać?
Tak, podlewanie drzewek bonsai wymaga ciągłej obserwacji wilgotności ich podłoża. Nie są to rośliny, które można rutynowo podlewać raz w tygodniu. Wody najlepiej dolewać wtedy, gdy ziemia w doniczce zacznie lekko wysychać na wierzchu – bonsai nie lubi nadmiaru wilgoci. Woda powinna znajdować się jedynie na dnie doniczki.
Podobnie jak większość roślin – latem wymagają większego nawodnienia niż w okresie jesienno-zimowym. Do podlewania drzewek nie trzeba specjalnie przegotowywać wody ani odstawiać jej, żeby się odchlorowała, wystarczy zwykła bieżąca woda z kranu – koniecznie w temperaturze pokojowej.
Jak przesadzić bonsai?
Drzewko bonsai trzeba przesadzić do większej doniczki, gdy system korzeniowy rośliny zbyt mocno się rozwinie. Zbyt gęsta sieć korzeni uniemożliwi odpowiednie nawodnienie rośliny i pobieranie składników odżywczych z gleby, a co za tym idzie dalszy prawidłowy rozwój bonsai.
Młode rośliny szybko się rozwijają i trzeba je przesadzać raz na 1-2 lata, w zależności od tempa gęstnienia ich systemu korzeni. Starsze rośliny przesadza się znacznie rzadziej, raz na 3-4 lata. Jak sprawdzić, czy roślina nadaje się do przesadzenia? Trzeba wyjąć ją delikatnie z doniczki i ocenić gęstość korzeni i wolnego miejsca.